Pytania i odpowiedzi
ZASTRZEŻENIE: Dokument ten został przygotowany przez służby Komisji i nie jest dla Komisji Europejskiej wiążący. Jedynie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest upoważniony do interpretowania prawa Unii w wiążący sposób.
Art. 5 ust. 1 lit. b) rozporządzenia (WE) nr 1071/2009 zmienionego rozporządzeniem (UE) 2020/1055
Obowiązujący przepis: „Aby spełnić wymóg [posiadania rzeczywistej i stałej siedziby w państwie członkowskim] określony w art. 3 ust. 1, przedsiębiorca musi w danym państwie członkowskim siedziby (…) organizować przewozy flotą pojazdów w taki sposób, aby pojazdy, którymi dysponuje przedsiębiorca i które są wykorzystywane w przewozach międzynarodowych, wracały do jednej z baz eksploatacyjnych w tym państwie członkowskim nie później niż w ciągu ośmiu tygodni od jego opuszczenia” (art. 5 ust. 1 lit. b) rozporządzenia (WE) nr 1071/2009)
Przepis ma zastosowanie do:
- pojazdów silnikowych lub zespołów pojazdów wykorzystywanych do międzynarodowego zarobkowego przewozu towarów, które opuszczają państwo członkowskie siedziby i którymi dysponuje przewoźnik drogowy rzeczy w rozumieniu art. 5 rozporządzenia (WE) nr 1071/2009 i które jako takie są zarejestrowane lub wprowadzone do ruchu i dopuszczone do użytkowania zgodnie z przepisami państwa członkowskiego, w którym przedsiębiorca ma siedzibę;
- pojazdów silnikowych o odpowiedniej konstrukcji i wyposażeniu, odpowiednich i przeznaczonych do przewozu ponad dziewięciu osób, łącznie z kierowcą, jeżeli są one używane do międzynarodowego odpłatnego przewozu osób.
Jednakże w zastosowaniu art. 1 ust. 4 rozporządzenia (WE) nr 1071/2009, o ile prawo krajowe nie stanowi inaczej, przepis ten nie ma zastosowania do przedsiębiorstw wykonujących zawód przewoźnika drogowego wyłącznie z wykorzystaniem:
- w przypadku przewoźników drogowych rzeczy – pojazdów silnikowych lub zespołów pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 2,5 tony;
- pojazdów wykorzystywanych przez przedsiębiorców wykonujących usługi przewozów drogowych osób wyłącznie w celach niezarobkowych lub których główna działalność nie obejmuje przewozów drogowych osób(1);
- pojazdów silnikowych o maksymalnej dopuszczalnej prędkości nieprzekraczającej 40 km/h.
(1) Zgodnie z rozporządzeniem każdy przewóz drogowy inny niż przewóz zarobkowy lub na własny rachunek, za który nie otrzymuje się bezpośredniego ani pośredniego wynagrodzenia i który nie generuje bezpośrednio ani pośrednio żadnego dochodu dla kierowcy pojazdu ani nikogo innego oraz który nie ma związku z działalnością zawodową, uznaje się za przewóz wyłącznie w celach niezarobkowych.
Pojazd powinien powrócić do jednej z baz eksploatacyjnych w państwie członkowskim siedziby przedsiębiorcy dysponującego pojazdem.
Państwo członkowskie siedziby oznacza państwo członkowskie, w którym przedsiębiorca ma siedzibę, niezależnie od tego, z jakiego państwa pochodzi zarządzający transportem tego przedsiębiorcy (art. 2 pkt 8 rozporządzenia (WE) nr 1071/2009). Art. 5 rozporządzenia określa kryteria posiadania przez przewoźników drogowych rzeczywistej i stałej siedziby w państwie członkowskim. Jest to również państwo członkowskie, które zezwoliło przedsiębiorcy na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, zgodnie z art. 11 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 1071/2009.
Wymóg nie jest spełniony, jeżeli pojazd powraca do oddziału lub filii w państwie członkowskim innym niż państwo członkowskie siedziby.
Pojazd może wrócić za każdym razem do tej samej lub też do innej bazy eksploatacyjnej w państwie członkowskim, w którym przedsiębiorca ma siedzibę.
Rozporządzenie nie określa czasu, na jaki pojazd powinien wrócić, a zatem może to być krótki okres, pod warunkiem że przestrzegane są przepisy dotyczące czasu prowadzenia pojazdu określone w rozporządzeniu (WE) nr 561/2006.
Jak wyjaśniono w motywie 8 rozporządzenia (UE) 2020/1055, przewoźnicy, planując powrót, mogą w celu optymalizacji działalności próbować połączyć go z różnymi niezbędnymi czynnościami, takimi jak konserwacja pojazdu, badanie techniczne czy też przewóz kończący się w państwie członkowskim siedziby.
Ponadto wymóg powrotu do państwa członkowskiego siedziby nie powinien wymagać przeprowadzenia określonej liczby operacji w państwie członkowskim siedziby ani w inny sposób ograniczać możliwości świadczenia przez przewoźników usług na rynku wewnętrznym. Cykl takich powrotów powinien być zsynchronizowany z obowiązkiem nałożonym na przedsiębiorstwo transportowe rozporządzeniem (WE) nr 561/2006 dotyczącym organizowania jego przewozów w sposób umożliwiający kierowcy powrót do domu nie rzadziej niż raz na cztery tygodnie, tak aby oba obowiązki mogły być spełniane przez powrót kierowcy wraz z pojazdem nie rzadziej niż raz na dwa czterotygodniowe cykle.
W rozporządzeniu nie określono sposobu powrotu pojazdu. Powrót może zatem odbyć się innymi środkami transportu, takimi jak pociąg, prom lub laweta/naczepa – na całej trasie lub na jej części.
Pojazd powinien wrócić do jednej z baz eksploatacyjnych przedsiębiorcy w państwie członkowskim siedziby co najmniej w ciągu ośmiu tygodni od chwili opuszczenia tego państwa członkowskiego.
Zgodnie z przepisami UE dotyczącymi obliczania okresów, dat i terminów łączny okres 8 tygodni rozpoczyna się o godzinie 0:00 dnia następującego po wyjeździe pojazdu z państwa członkowskiego siedziby i kończy się z końcem tego samego dnia w ósmym kolejnym tygodniu(1). Pojazd powinien zatem wrócić do danej bazy eksploatacyjnej lub dowolnej innej bazy eksploatacyjnej przedsiębiorcy w państwie członkowskim siedziby najpóźniej o godz. 23.59 tego samego dnia tygodnia, 8 tygodni później.
Przykład: jeżeli pojazd opuszcza państwo członkowskie siedziby we wtorek 29 marca 2022 r. o dowolnej godzinie, powinien wrócić do dowolnej bazy eksploatacyjnej przedsiębiorcy w państwie członkowskim siedziby najpóźniej w środę 25 maja 2022 r., do końca dnia (godz. 23:59).
(1)rozporządzenie Rady (EWG, Euratom) nr 1182/71 z dnia 3 czerwca 1971 r. określające zasady mające zastosowanie do okresów, dat i terminów.
Zgodnie z przepisami UE dotyczącymi określania okresów, dat i terminów(1), jeżeli ostatni dzień okresu wyrażonego w tygodniach jest dniem ustawowo wolnym od pracy, niedzielą lub sobotą, okres kończy się z upływem ostatniej godziny następnego dnia roboczego. Biorąc pod uwagę, że obowiązek dotyczy powrotu pojazdu do państwa członkowskiego siedziby, liczą się jedynie dni ustawowo wolne od pracy w tym państwie członkowskim.
A zatem jeżeli pojazd opuści bazę eksploatacyjną w piątek 25 marca 2022 r. o dowolnej godzinie, okres 8 tygodni kończyłby się w sobotę 21 maja 2022 r. Ponieważ jednak ostatnim dniem tego okresu jest sobota, uznaje się, że okres kończy się o godz. 23:59 następnego dnia roboczego, czyli w poniedziałek 23 maja 2022 r.
(1)rozporządzenie Rady (EWG, Euratom) nr 1182/71 z dnia 3 czerwca 1971 r. określające zasady mające zastosowanie do okresów, dat i terminów.
Właściwe organy państw członkowskich, w których przedsiębiorstwo transportowe ma siedzibę, są zobowiązane do przeprowadzenia wymaganych kontroli w celu sprawdzenia i monitorowania zgodności z wymogiem określonym w art. 5 ust. 1 lit. b) rozporządzenia (WE) nr 1071/2009; właściwe organy innych państw członkowskich, w których pojazdy się poruszają, powinny również sprawdzić zgodność z tym wymogiem. W tym celu mogą one korzystać z wszystkich proporcjonalnych i skutecznych środków w celu sprawdzenia zgodności z wymogiem. Od przedsiębiorstw transportowych wymaga się przedłożenia jasnych dowodów na to, że pojazdy, którymi dysponują, wracają do jednej z baz eksploatacyjnych w państwie członkowskim siedziby co najmniej w ciągu ośmiu tygodni od opuszczenia państwa członkowskiego. Przedsiębiorcy powinni mieć możliwość użycia wszelkich dowodów w celu udowodnienia zgodności z wymogiem. W przypadku kontroli drogowej przedsiębiorca powinien zawsze mieć możliwość wykazania dopełnienia obowiązku na późniejszym etapie z wykorzystaniem dokumentów i dowodów dostępnych na terenie przedsiębiorstwa. Właściwe organy państwa członkowskiego, w którym przedsiębiorstwo transportowe ma siedzibę, muszą współpracować z innymi organami za pośrednictwem systemu wymiany informacji na rynku wewnętrznym, jak opisano w odpowiedzi na pytanie 9. Pełną ocenę dowodów przeprowadzają organy kontrolne państwa członkowskiego, w którym przedsiębiorca ma siedzibę, pod nadzorem właściwych organów sądowych.
W praktyce przedsiębiorcy mogą przedstawić, na żądanie organów, wszelkie dokumenty wykazujące obecność pojazdu w miejscu siedziby w ciągu ostatnich 8 tygodni lub co 8 tygodni. Dokumentami takimi mogą być na przykład zapisy tachografu lub plany pracy kierowców lub listy przewozowe.
Dane z tachografu mogą być wykorzystane do wykazania, że dany pojazd wrócił do państwa członkowskiego, w którym przedsiębiorca nim dysponujący ma siedzibę, w ciągu poprzednich 8 tygodni. W przypadku pojazdów wyposażonych w inteligentny tachograf zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 165/2014 dane z tachografu mogą być również wykorzystane do wykazania, że pojazd wrócił do jednej z baz eksploatacyjnych przedsiębiorcy w danym państwie członkowskim. Kontrola tachografów może mieć miejsce podczas kontroli drogowych lub kontroli na terenie przedsiębiorstw i jest wiarygodnym i skutecznym sposobem wykazania zgodności z przepisami dotyczącymi powrotu pojazdu.
W przypadku kontroli drogowej przedsiębiorca powinien zawsze mieć możliwość wykazania dopełnienia obowiązku na późniejszym etapie z wykorzystaniem dokumentów i dowodów dostępnych na terenie przedsiębiorstwa.
Jeżeli dane dostępne w pojeździe lub u kierowcy nie są wystarczające do potwierdzenia zgodności lub niezgodności z przepisami dotyczącymi powrotu pojazdu, kontrola obowiązku powrotu pojazdu powinna odbyć się w drodze współpracy między organem kontrolnym państwa członkowskiego, w którym przedsiębiorca prowadzi działalność, a właściwymi organami państwa członkowskiego, w którym przedsiębiorca ma siedzibę.
Zgodnie z art. 18 rozporządzenia (WE) nr 1071/2009 właściwe organy państw członkowskich mają obowiązek ścisłej współpracy i szybkiego udzielania sobie wzajemnej pomocy oraz przekazywania wszelkich innych istotnych informacji w celu ułatwienia wdrażania i egzekwowania przepisów tego rozporządzenia. Właściwe organy każdego państwa członkowskiego muszą w szczególności odpowiadać na wnioski o udzielenie informacji przesyłane przez wszystkie właściwe organy innych państw członkowskich oraz przeprowadzać kontrole, inspekcje i postępowania wyjaśniające dotyczące przestrzegania przez przewoźników drogowych mających siedzibę na ich terytorium wymogu posiadania rzeczywistej i stałej siedziby w państwie członkowskim, wraz z wymogiem dotyczącym powrotu pojazdu.
Współpraca administracyjna i wzajemna pomoc między właściwymi organami państw członkowskich jest realizowana za pośrednictwem systemu wymiany informacji na rynku wewnętrznym (IMI), ustanowionego rozporządzeniem (UE) nr 1024/2012.